Pytanie:

• Chcemy zatrudnić studenta w wieku 24 lat, posiadającego ważną legitymację studencką do 30 września, ale obronił on pracę magisterską w czerwcu.
• Czy z dniem obrony traci on już status studenta i podlega obowiązkowo wszystkim tytułom ubezpieczenia społecznego?

Odpowiedź:
Tak. Osoba, która zdała egzamin dyplomowy (tzw. obrona pracy magisterskiej) uważana jest za osobę, która ukończyła studia, a co za tym idzie nie posiada już statusu studenta. Zatrudnienie takiej osoby na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, wiążę się z obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Uzasadnienie:
W myśl art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) - dalej u.s.u.s., zleceniobiorcy nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat. Ponieważ zleceniobiorcy ci nie spełniają warunków do podlegania ubezpieczeniom społecznym, ani obowiązkowo, ani dobrowolnie, nie podlegają również obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Na mocy art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają tylko ci zleceniobiorcy, którzy spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Status studenta

Przepisy u.s.u.s. nie dają odpowiedzi na pytanie, jak należy rozumieć pojęcie "student". W tym zakresie koniecznym jest więc odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 z późn. zm.) - dalej u.p.s.w. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 20 u.p.s.w. studentem jest osoba kształcąca się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiach magisterskich. Natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 19, art. 167 ust. 2, art. 170 oraz art. 190 u.p.s.w. wynika, że status studenta uzyskuje się od dnia immatrykulacji (tj. przyjęcia w poczet studentów) i złożenia ślubowania. Natomiast utrata statusu studenta następuje w dniu ukończenia studiów albo skreślenia z listy studentów. Za datę ukończenia studiów uznaje się data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki.

Tym samym, jeżeli dana osoba złożyła egzamin dyplomowy (tj. obroniła pracę magisterską) w czerwcu 2008 r., to w dniu, w którym to miało miejsce przestała być studentem w rozumieniu przepisów u.p.s.w. i w konsekwencji w rozumieniu art. 6 ust. 4 u.s.u.s. Nie zmienia tego okoliczność, iż osoba ta nadal posiada legitymację studencką ważną do dnia 30 września 2008 r. Jeżeli aktualnie osoba taka zostanie zatrudniona na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, to z tego tytułu będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ponadto trzeba dodać, że jeżeli osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia (np. studia inżynierskie), podejmuje następnie studia drugiego stopnia, to w okresie pomiędzy datą złożenia egzaminy dyplomowego kończącego studia pierwszego stopnia a dniem immatrykulacji i złożenia ślubowania na studia drugie stopnia nie ma statusu studenta. W konsekwencji, jeżeli w tym okresie osoba taka wykonuje pracę jako zleceniobiorca (tj. na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) to podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, nawet jeżeli nie ukończyła 26 lat. Obowiązku tych ubezpieczeń nie rodzi natomiast wykonywana przez taką osobę, w tym okresie, umowa o dzieło, chyba że jest zawarta lub wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.