Fundacja przedstawiła Europejskiemu Urzędowi Wsparcia w Dziedzinie Azylu (EASO) komentarz do kluczowych wydarzeń w obszarze ochrony międzynarodowej w Polsce w 2017 r.
Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (ang. European Asylum Support Office, EASO) to agencja Unii Europejskiej, która kontroluje, czy poszczególne sprawy o udzielenie ochrony międzynarodowej na terenie UE są traktowane w sposób spójny przez wszystkie państwa członkowskie.
Poważne naruszenia standardów
W przesłanym komentarzu HFPC zwróciła uwagę na wiele poważnych naruszeń praw osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.
Można w nim m.in przeczytać, że polskie władze naruszają prawo cudzoziemców do poszukiwania ochrony międzynarodowej przez uniemożliwianie złożenia im wniosków na wschodniej granicy, m.in. na przejściach granicznych w Terespolu i w Medyce.
Jak przypomina HFPC, w 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zarejestrował 34 skargi na działania Straży Granicznej, złożone głównie przez mieszkańców Czeczenii i Tadżykistanu.
W czerwcu 2017 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) zakomunikował polskiemu rządowi polskiemu aż cztery sprawy dotyczące dostępu do azylu, dotyczące skarg złożonych przez rodziny czeczeńskie oraz obywateli Syrii. Osoby te zostały przymusowo odesłane z Terespola na Białoruś mimo decyzji ETPC zobowiązujących Straż Graniczną do zastosowania środków tymczasowych (interim measures) nakazujących niewydalanie cudzoziemców poza granice Polski do czasu rozpatrzenia spraw przez Trybunał.
Administracyjnoprawny status cudzoziemca w Polsce >>
W styczniu 2017 r. polski rząd przedstawił projekt nowelizacji ustawy o udzielaniu ochrony, przewidujący wprowadzenie procedur granicznych, a także zakładający możliwość sporządzania list bezpiecznych krajów trzecich i bezpiecznych krajów pochodzenia. Dokument znacznie ogranicza prawa osób wnioskujących o ochronę (m.in. poprzez niemal automatyczną detencję większości osób ubiegających się o ochronę międzynarodową poddanych procedurom granicznym). Projekt do tej pory nie został uchwalony.
Ograniczony dostęp do informacji i pomocy prawnej
Fundacja w swoim sprawozdaniu dla EASO wskazała, że dostęp do pomocy prawnej dla osób ubiegających się o azyl jest w Polsce bardzo utrudniony. Rząd w dalszym ciągu ogranicza dystrybucję środków z unijnego Funduszu Azylu i Migracji dla organizacji pozarządowych, które do tej pory zajmowały się świadczeniem takiej pomocy. We wrześniu 2017 r. HFPC i Stowarzyszenie Interwencji Prawnej opublikowały raport o stanie infrastruktury pomocy prawnej, a także o integracji uchodźców i migrantów w sytuacji ograniczenia wsparcia publicznego.
Niezgodna z prawem izolacja w ośrodkach strzeżonych
W swoim opracowaniu HFPC zwróciła także uwagę, że osoby ubiegające się o ochronę oraz inni migranci, którzy padli ofiarą przemocy, są nadal umieszczani w ośrodkach strzeżonych, mimo że jest to zabronione przez polskie prawo. Zdaniem autorów opinii Straż Graniczna nie przeprowadza właściwej identyfikacji ofiar przemocy gdy cudzoziemcy są zatrzymywani i nie reaguje odpowiednio na sygnały o tym, że dana osoba nie powinna trafić do zamkniętej placówki. Jak czytamy w opracowaniu, świadczy o tym m.in. przypadek obywatelki Tadżykistanu, która pomimo licznych ekspertyz wskazujących na jej zły stan psychiczny została zamknięta w ośrodku wraz z dziećmi na 10 miesięcy.
Prawo do obrony też naruszone
Jak przypominają autorzy raportu, w kwietniu 2017 r. został deportowany do Iraku Ameer Alkhawlany, Irakijczyk, doktorant Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, któremu również polskie władze odmówiły udzielenia ochrony międzynarodowej, powołując się na względy bezpieczeństwa. Zarówno skarżący, jak i jego adwokat nie mieli dostępu do tajnych dokumentów sprawy. W listopadzie 2017 r. WSA w Warszawie oddalił skargę na tę decyzję. HFPC i Rzecznik Praw Obywatelskich złożyli skargę kasacyjną od tego wyroku.